Zmiany granic na Pomorzu. Mapa zmienia się w kilku miejscach

Procedura zmiany granic administracyjnych

Najgłośniej ostatnio o dwóch granicach samorządowych w województwie pomorskim. Powiększyć się, a właściwie podwoić chce Lębork. Sąsiednią wieś w swoje granice może również włączyć Reda - chociaż tu procedura dopiero "raczkuje". O przejściu Rekowa Górnego do Redy pisaliśmy w związku z ostatnimi sesjami w tych gminach. W całym województwie takich przykładów jest zdecydowanie więcej. W marcu 2025 roku wojewoda pomorski, do którego trafią wszystkie dokumenty z procedury informuje, że podobne zmiany granic są przygotowywane w ramach trzech innych procedur:

• zmiana granic administracyjnych Miasta Ustka – poszerzenie Miasta o część gminy Ustka w zakresie obrębu ewidencyjnego Przewłoka w Gminie Ustka;
• zmiana granic administracyjnych Miasta Słupska - poszerzenie granic Miasta o część obrębu ewidencyjnego Włynkówko w gminie Redzikowo, część obrębu ewidencyjnego Bolesławice w Gminie Kobylnica oraz część obrębu ewidencyjnego Kobylnica w Gminie Kobylnica (ta zmiana granic powoduje również zmianę granic powiatów);
• Zmiana granic administracyjnych Gminy Redzikowo - poszerzenie granic gminy o tereny Miasta Słupska (ta zmiana granic powoduje również zmianę granic powiatów).

Najmniej kontrowersyjne jest przyłączenie do Ustki przewłoki, trwają tam konsultacje, ale ilość mieszkańców jest tu niewielka. Zbieranie podpisów trwa natomiast w Rekowie Górnym, które może stać się częścią Redy. W Lęborku mowa o ogromnych terenach turystycznych i całym jeziorze - wójt Nowej Wsi Lęborskiej zapoczątkował ogólnopolską akcję #jestemzewsi.

Jak wygląda procedura zmiany granic administracyjnych gmin

Kiedy dochodzi do zmiany granic? Taka droga, zawsze przebiega w jedną stronę: mniejsze miejscowości są wchłaniane przez miasta, granice zaczyna się zacierać, rozrost miejscowości sprawia, że z czasem powstaje jeden byt - mieszkańcy przestają funkcjonować jako samodzielna miejscowość, tożsamość miejsca zlewa się z sąsiednim miastem. Zmiana granic powinna być formalnością akceptującą stan rzeczy, który już jest. Wojewoda opiniuje wnioski gmin w tej sprawie, a inicjatorzy przedsięwzięcia zmiany grani mogą być różni. Dokładnie o tym, co mówi prawo zapytaliśmy w urzędzie wojewódzkim w Gdańsku, to bowiem wojewoda kieruje sprawę z samorządu do Rady Ministrów, która ma tu decydujący głos. Wszystko jest nazywane procedurą administracyjną, jeżeli formalności zostaną spełnione, prawo wciela się w życie.

Kwestia zmiany granic i daty

Zmiana granic administracyjnych w całej Polsce może nastąpić tylko jednego dnia - to pierwszy stycznia każdego nowego roku - od wtedy obowiązują zmiany i jest to określone z góry. Nie ważne jak długo trwała procedura, prawo wciela się w życie z nowym rokiem. Ważny jest też termin złożenia dokumentów. Rozporządzeniem to Rada Ministrów tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice. Wnioski musi rozpatrzeć w ciągu roku, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia, by zmiany weszły w życie od nowego roku. Wniosek trafia do Warszawy wraz z opinię wojewody - to jeden z ważniejszych elementów, wcześniej są jednak konsultacje w gminach - a ta część jest już bardziej skomplikowana i w każdym miejscu wygląda inaczej. 

Zmiany granic mogą nastąpić na trzy sposoby, zależnie od tego, kto jest inicjatorem zmiany terytorium:

• Rada Ministrów,
• Rada Gminy – poprzez złożenie wniosku do Rady Ministrów za pośrednictwem wojewody,
• Mieszkańcy – poprzez referendum lokalne;

We wszystkich opisywanych wyżej przypadkach dotyczących zmian administracyjnych w województwie pomorskim inicjatorem jest gmina, na wniosek mieszkańców. Ich ilośc nie am tu znaczenia.

Są jednak przypadki, kiedy bezwzględnie zmiana granic nie może zostać przeprowadzona. To dwa punkty wymienione w ustawie o samorządzie gminnym

• dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy utworzonej byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego;
• gmina w zmienionych granicach lub gmina utworzona byłaby mniejsza od najmniejszej pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia o zmianie terytorium gminy.

Wytyczne są takie, że zmiany powinny być dokonywane w taki sposób, aby zapewnić gminie terytorium jak najbardziej jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny. Powinny one uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe, a także infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy. Terytorium musi zapewnić gminie zdolność wykonywania zadań publicznych.

- podsumowuje Anna Kowalewska z biura prasowego Wojewody Pomorskiej.

Podstawna prawna zmian granic

Podstawą prawną opisującą zmiany granic administracyjnych jest art. 4-4f ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1465 z późn. zm.), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic gmin, nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalania i zmiany nazw gmin i siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 310).

GALERIA: Ruiny kościoła cysterskiego i cmentarza w Rumi. Mało znany zabytek województwa pomorskiego