Urlop pracowniczy – twoje prawa i obowiązki
Każdy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego i pełnopłatnego urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu zależy od twojego stażu pracy:
- 20 dni – przy okresie zatrudnienia krótszym niż 10 lat
- 26 dni – przy okresie zatrudnienia wynoszącym co najmniej 10 lat
Jeśli pracujesz i jednocześnie się uczysz, do okresu pracy wlicza się albo okres zatrudnienia, w którym pobierasz naukę, albo okres nauki – zależnie od tego, co jest dla ciebie korzystniejsze.
Kiedy pracodawca może odwołać Cię z urlopu?
Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu, ale w szczególnych sytuacjach pracodawca może zmienić termin twojego wypoczynku. Jak wyjaśnił główny inspektor pracy Marcin Stanecki, może się tak zdarzyć:
- Na twój wniosek – umotywowany ważnymi przyczynami
- Z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy – jeżeli twoja nieobecność spowodowałaby zakłócenie toku pracy
Pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu, jeżeli jego obecność jest niezbędna, bo na przykład zepsuła się maszyna, którą tylko on może naprawić. W takiej sytuacji pracodawca musi zwrócić pracownikowi koszty związane bezpośrednio z wypoczynkiem. Oczywiście nie zwraca za okulary do nurkowania, za strój kąpielowy, tylko te koszty, które pracownik pokrył
– powiedział Stanecki.
Jakie koszty musi zwrócić pracodawca?
W przypadku odwołania z urlopu pracodawca musi zwrócić Ci koszty związane bezpośrednio z wypoczynkiem. Toczy się debata, czy zwrot może dotyczyć też kosztów podróży żony i dzieci.
– Jestem osobiście zwolennikiem szerszej rekompensaty, bo uważam, że ten urlop został zmarnowany. Wszyscy muszą mieć tę rekompensatę – powiedział szef PIP.
Czy musisz odbierać służbową pocztę na urlopie?
Orzeczenie Sądu Najwyższego potwierdziło, że pracownik w czasie urlopu nie ma obowiązku odbierania poczty służbowej. Bardziej restrykcyjne wymagania mogą jednak dotyczyć kadry kierowniczej.
Zdaniem głównego inspektora pracy nie można, także w wewnętrznej umowie między pracodawcą a pracownikiem, zapisać dodatkowych obowiązków, jak np. odczytywania maili służbowych w trakcie urlopu.
– Jeżeli pracownik czyta maile służbowe i reaguje na nie w trakcie urlopu, to już nie jest w trakcie wypoczynku, tylko świadczy pracę. Uważam, że to byłoby nadużycie – podkreślił Marcin Stanecki.
Ekwiwalent pieniężny za urlop – kiedy jest możliwy?
Zdarzają się sytuacje, w których pracodawca „dogaduje się” z pracownikiem i zamienia urlop na ekwiwalent. Pamiętaj, że – Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop przysługuje tylko w razie ustania zatrudnienia – wyjaśnił główny inspektor pracy.
Jeśli podczas urlopu odpowiesz na maila lub wykonasz inne zadanie zdalnie, możesz sobie odebrać ten dzień. – Naszym obowiązkiem w trakcie urlopu wypoczynkowego jest regeneracja sił fizycznych i psychicznych. Mamy wypoczywać, a nie pracować – powiedział Stanecki.
Nieprawidłowości w udzielaniu urlopów – skargi do PIP
Do PIP w 2023 i 2024 roku wpłynęło łącznie 928 skarg dotyczących nieprawidłowości w zakresie udzielania urlopów wypoczynkowych, także tych niewykorzystanych w poprzednim roku. Inspektorzy za zasadne uznali 292 skargi.
Terminy wykorzystania urlopu
Zgodnie z ustawą pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlopu niewykorzystanego do końca roku należy udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Ta data nie dotyczy urlopu na żądanie, który można wziąć cztery razy w roku. Jeśli pracownik nie wykorzysta tych dni do końca roku, nie przechodzą one na rok kolejny.
