Dewastacja cmentarza żydowskiego
Burmistrz Skarszew w czwartek na portalu społecznościowym poinformował, że nieznany sprawca oblał białą farbą obelisk z tablicą informującą, że w tym miejscu znajduje się cmentarz żydowski.
Jestem wstrząśnięty profanacją cmentarza żydowskiego nad jeziorem Borówno Wielkie. W tym miejscu spoczywają ofiary terroru niemieckiego z 1939 roku. Pomordowani Mieszkańcy Skarszew - Polacy, ale także Żydzi. Pomnik pamięci jest nie tylko symbolem ofiar, ale znajduje się w miejscu dawnego cmentarza żydowskiego
- napisał Pauli.
Podkreślił, że niezależnie od ocen politycznych i moralnych jakichkolwiek współczesnych wydarzeń, takie miejsca powinny być objęte najświętszą czcią wiecznego spokoju.
Zapewnił, że sprawa została przekazana na policję i do Instytutu Pamięci Narodowej.
Oficer prasowy starogardzkiej policji asp. sztab. Marcin Kunka powiedział PAP, że funkcjonariusze są w trakcie przyjmowania zgłoszenia. Pracują na miejscu zdarzenia.
Rzecznik gdańskiego oddziału IPN dr Artur Chomicz przesłał PAP oświadczenie wystosowane przez IPN. Podano w nim, że Instytut z głębokim oburzeniem przyjął informację o profanacji miejsca pamięci.
Zniszczony pomnik ma wymiar nie tylko symbolu ofiar, lecz także szczególnej świętości miejsca, w którym przechowywana jest pamięć o naszych współobywatelach – ofiarach zbrodni niemieckich. Tego rodzaju akt wandalizmu jest naruszeniem spokoju zmarłych, obrazą dla rodzin ofiar, a także zniewagą wobec wspólnej pamięci historycznej
- napisano.
Podkreślono, że niezależnie od współczesnych sporów, ocen moralnych czy politycznych miejsca pamięci narodowej i cmentarze powinny być zawsze otoczone najwyższym szacunkiem.
Naszym obowiązkiem jest strzec ich nietykalności oraz przypominać o tragicznych doświadczeniach, jakie stały się udziałem mieszkańców Pomorza w czasie II wojny światowej
- podano w oświadczeniu.
Instytut oczekuje, że sprawcy tego aktu wandalizmu zostaną złapani i ukarani.
Cmentarz żydowski w Skarszewach był dewastowany w przeszłości
Portal Zabytek.pl, prowadzony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, podaje, że cmentarz założono ok. 1780 r. na południe od Skarszew, w odległości ok. 3 km, na południowym wysokim brzegu jeziora Borówno Wielkie.
Współcześnie jest to duża działka leśna. Granice nekropolii są częściowo wyznaczone przez drogę, rząd kamieni polnych oraz ścieżkę leśną. Cmentarz użytkowano do 1939 roku. W części północno-wschodniej znajdował się dom pogrzebowy, a cały teren otoczony był murem.
Na terenie cmentarza jesienią 1939 r. rozstrzelano ok. 250 Polaków i Żydów z terenu Skarszew, okolicznych wsi i Kościerzyny; fakt ten upamiętnia m.in. tzw. Grób Masowy Nr 1, który oznaczono w 1962 roku (zwłoki pod koniec wojny zostały ekshumowane i spalone). W latach II wojny światowej las wraz z cmentarzem znajdował się majątku lokalnego kreisleitera NSDAP Ernsta Günthera Modrowa. W 1940 r. wysadzono cześć grobów oraz murowane ogrodzenie.
Po wojnie cmentarz był systematycznie dewastowany. Ludność rozebrała resztki ogrodzenia, dom przedpogrzebowy oraz masywną kutą bramę; rozbijano nagrobki i rozkopywano groby. W latach 70. XX w. w trakcie likwidacji cmentarza ewangelickiego w Skarszewach wywieziono także macewy z cmentarza żydowskiego, zwłaszcza granitowe i z czarnego marmuru; pozostawiono jedynie uszkodzone z piaskowca.
Zachowało się kilkanaście nagrobków z napisami hebrajskimi i niemieckimi, w tym trzy lekko uszkodzone. Kilka innych jest względnie czytelnych, np. Falka Falkmanna i Henriette Eisenstadt z domu Herzberg. Można wyodrębnić też 30–40 obramień grobów. W 1989 r. w części wschodniej część nagrobków była ustawiona rzędowo. Obecnie znajdują się w pięciu skupiskach.
Cmentarz jest wpisany do rejestru zabytków. W 2022 roku został oznaczony pamiątkową tablicą w ramach Programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich na terenie Rzeczpospolitej Polskiej”.
