Centrum Gdyni niebawem na liście UNESCO? Szanse są ogromne, za nami wizyta eksperta

Architektura centrum Gdyni. W mieście pojawił się ekspert 

W ostatnich dniach sierpnia w mieście trwała już wizyta eksperta Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych, więc to iście dobry znak! Ekspert odwiedził m.in. Biuro Informacji Turystycznej, w którym dopytywał pracowników o modernizm, by sprawdzić, czy są oni przygotowani na takie rozmowy.

"Do Gdyni przyjechał ekspert ICOMOS-u, który ma wydać swoją opinię dla panelu ekspertów i na podstawie tej grupy UNESCO w przyszłym roku będzie rozpatrywało wniosek Gdyni o wpis wczesnomodernistycznego Śródmieścia na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To o tyle istotna wizyta, że sprawdzane są nie tylko gdyńskie zabytki modernistyczne, ale również podtrzymywanie pamięci o modernizmie, który w Gdyni ma swój wyjątkowy wyraz"

- podkreślała Aleksandra Kosiorek, prezydent Gdyni, cytuje portal dziennikbaltycki.pl.

Gdynia na liście UNESCO? Wniosek został złożony!

Wczesnomodernistyczne centrum Gdyni zostało oficjalnie zgłoszone jako polski kandydat do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO - czytamy na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Od lat gdyńskie śródmieście jest doceniane za swoją modernistyczną zabudowę i cały plan architektoniczny. W 2015 roku Prezydent RP Bronisław Komorowski uznał układ urbanistyczny śródmieścia Gdyni za Pomnik Historii. To najwyższe krajowe wyróżnienie, nadawane najważniejszym zabytkom Polski. Tym samym śródmieście jednego z najmłodszych polskich miast znalazło się w elitarnym gronie 60 zabytków o takim statusie. 

Kolejny etap to konsultacje społeczne w Gdyni

Kolejnym etapem, po przygotowaniu i przedstawieniu wniosku o wpis na listę światowego dziedzictwa, był konsultacje społeczne. W Gdyni można było wziąć w nich udział na kilka sposobów. Po co? Aby zebrać możliwie jak najwięcej argumentów popierających wniosek oraz pozwalających na wskazanie wszystkich aspektów. Najważniejsze będą tu konsultacje z mieszkańcami. Od 13 marca do 13 kwietnia 2023 roky można  było wziąć w nich udział nie wychodząc z domu, za pośrednictwem specjalnej platformy.

Modernistyczna Gdynia ma szanse znaleźć się na liście UNESCO

Mówi się, że miast, których całe śródmieścia zostały wybudowane w duchu awangardy modernizmu, nie ma na świecie wiele. Można je wyliczyć na palcach jednej ręki: Tel Awiw, Brasilia, Gdynia.

Teraz potwierdzić ma to decyzja o wpisaniu na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Dlaczego Gdynia ma szansę trafić na prestiżową listę? Głownie chodzi o zmianę w myśleniu o architekturze w latach 20. i 30. XX wieku. To wtedy rodziła się zupełnie nowa koncepcja „budynku, który jest tak inny od tych, jakie go poprzedzały, że nowa architektura staje się faktem, a nie możliwością”. Gdynia była wtedy ziemią obiecaną dla architektów, którzy mogli wykazać się tu swoją pomysłowością. W takim stylu - odważnym, modernistycznym zbudowane zostało całe śródmieście, a także zaplanowano plan centrum.

Modernizm w Gdyni

Architektura Gdyni nie ma sobie równych ani przed ani po II Wojnie Światowej. Dodatkowo gdyńskie budynki w wyjątkowy sposób nawiązują do morskości miasta - kształty budynków nawiązują do kształtów transatlantyków, mają wiele odniesień do morza. Styl, dzięki któremu Gdynia różni się od starych pomorskich miast, to liczne marynistyczne odniesienia: okrągłe okna, nawiązujące do okrętowych bulajów, obłe lub ostre bryły budynków, przypominające kadłuby statków, nadbudówki, których pierwowzorem był mostek kapitański, czy zewnętrzne schody jak statkowe trapy…Autorami projektów byli najlepsi polscy architekci, którzy stworzyli tu wiele wybitnych dzieł, stanowiących dziś klasyczne, podręcznikowe przykłady stylu modernistycznego. Niewiele jest w Europie tak wielkich, zwartych zespołów architektury modernistycznej jak w Gdyni.

Przygotowaliśmy projekt wniosku, który został oceniony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, Komitet ds. Światowego Dziedzictwa w Polsce i po uzyskaniu pozytywnej opinii ostateczną decyzję podjął oraz wniosek podpisał minister kultury i dziedzictwa narodowego. Od tego momentu to już nie jest wniosek miasta, a Rzeczpospolitej Polskiej. W lutym potrwa sprawdzanie wniosku pod względem formalnym. Jeśli zostanie zweryfikowany pozytywnie, UNESCO przekaże go do swojej agendy ICOMOS, która ma przygotować decydujący raport. Ma na to piętnaście miesięcy, a więc w maju przyszłego roku powinien być gotowy i wówczas, jeśli oczywiście wynik badań będzie pozytywny, zostanie on przedstawiony międzynarodowej komisji, która zbiera się lipcu. Jednak może się okazać, że ICOMOS podczas swoich badań zażąda uzupełnień wniosku i wówczas raport nie będzie gotowy przed lipcem 2024. Wtedy będziemy musieli poczekać do kolejnego lata. Także przed nami jeszcze długa droga

- informował pod koniec stycznia Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UMG.

Wniosek został już oficjalnie złożony przez Polskę. Podpisany przez ministra Sellina niosek został przekazany na ręce dyrektora Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO w Paryżu Lazare Eloundou Assomo.

Architektura Gdyni

Niezwykłość architektury gdyńskiej, choć doceniana od lat, z tytułem UNESCO zyska jeszcze większy rozgłos. Gdynia znajdzie się na liście prestiżowych przewodników turystycznych, a dzieci będą się o tym uczyć w szkole.