Czym jest Ranking Miast na Prawach Powiatu?
Ranking Miast na Prawach Powiatu to inicjatywa Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego (FRDL), realizowana we współpracy z Głównym Urzędem Statystycznym (GUS). Jak podkreślają organizatorzy, jest to uzupełnienie rankingów gmin prowadzonych przez FRDL od 2011 roku, z których miasta na prawach powiatu były wyłączone.
Celem rankingu jest:
- Wyłonienie i promocja jednostek samorządowych, które wyróżniają się pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego
- Wprowadzenie do publicznej debaty zasady oceny samorządów przy pomocy zobiektywizowanych wskaźników ilościowych
Jak podkreśla Cezary Trutkowski, prezes Zarządu FRDL:
"W tym rankingu nie ma kapituły, nie ma grupy ekspertów, lecz są obiektywne wskaźniki statystyczne".
Stolice województw. Kto wygrał?
Podczas 3. Krajowego Kongresu Przewodniczących Rad Gmin, Powiatów i Sejmików Województw, który odbył się 7 listopada, wręczono nagrody dla najlepszych miast. W kategorii stolic województw zwyciężyły:
- Gdańsk
- Kraków
- Poznań
Miasta poza stolicami. Kto się wyróżnił?
W kategorii miast niebędących stolicami województw, na podium znalazły się:
- Sopot
- Bielsko-Biała
- Świnoujście
Jak oceniano miasta? Kluczowe wskaźniki
Wyniki Rankingu Miast na Prawach Powiatu wyliczone zostały z uwzględnieniem aż 25 wskaźników, które odnoszą się do trzech filarów zrównoważonego rozwoju: ekonomicznego, społecznego i środowiskowego. Poniżej prezentujemy listę wskaźników, które brano pod uwagę:
- Średnioroczne dochody własne budżetów gmin na 1 mieszkańca w latach 2022–2024
- Zmiana udziału dochodów własnych budżetów gmin w dochodach ogółem (2024/2023)
- Średnioroczne wydatki inwestycyjne budżetów gmin na 1 mieszkańca w latach 2022–2024
- Średnioroczny wskaźnik zadłużenia budżetów gmin w latach 2022–2024
- Wynik operacyjny gmin po spłacie rat kapitału (bez wydatków zmniejszających dług) na 1 mieszkańca w 2024 r.
- Średnioroczne środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi na finansowanie programów i projektów unijnych stanowiące dochód budżetów gmin na 1 mieszkańca w latach 2022–2024
- Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zarejestrowanych w REGON na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2024 r.
- Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON (2024/2023)
- Liczba wydanych decyzji o pozwoleniu na budowę oraz przyjętych zgłoszeń budowy z projektem budowlanym nowych obiektów budowlanych na 1000 ludności w 2024 r.
- Zmiana liczby ludności (2024/2023)
- Ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 osób w wieku poprodukcyjnym w 2024 r.
- Średni wynik egzaminu ósmoklasisty z matematyki w szkołach podstawowych dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2023/2024
- Wydatki budżetów gmin na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (z wyłączeniem wydatków inwestycyjnych) na 1 mieszkańca w 2024 r.
- Liczba miejsc w żłobkach (łącznie z klubami dziecięcymi) na 1000 dzieci w wieku do 3 lat w 2024 r.
- Dzieci w wieku 3–5 lat korzystające z opieki przedszkolnej na 1000 dzieci w danej grupie w 2024 r.
- Beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej na 10 tys. ludności w 2024 r.
- Apteki ogólnodostępne na 1000 mieszkańców w 2024 r.
- Udział środków przekazanych organizacjom pozarządowym i innym podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego w wydatkach bieżących budżetów gmin w 2024 r.
- Liczba złożonych wniosków w ramach inicjatywy lokalnej na 1000 mieszkańców w 2024 r.
- Wydatki budżetów gmin na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu (90005) na 1 mieszkańca w 2024 r.
- Udział odpadów zebranych selektywnie w całości zebranych odpadów komunalnych 2024 r.
- Liczba koszy na śmieci na 1000 ludności w 2024 r.
- Długość dróg dla rowerów na 100 km² powierzchni w 2024 r.
- Udział wydatków bieżących budżetów gmin na administrację publiczną w wydatkach ogółem w 2024 r.
- Udział nakładów na szkolenia pracowników rad gmin i urzędów gmin w wydatkach bieżących budżetów gmin na administrację publiczną (Par. 470 Rozdziały 75022,75023, 75085) w 2024 r.
Kongres FRDL – miejsce wymiany doświadczeń
Wręczenie nagród odbyło się podczas uroczystej kolacji w ramach 3. Krajowego Kongresu Przewodniczących Rad Gmin, Powiatów i Sejmików Województw, który w dniach 7–8 listopada 2025 r. odbył się w Gdyni. Kongres był okazją do wymiany doświadczeń, prezentacji dobrych praktyk czy wspólnego zastanowienia się nad rolą organów stanowiących.
