- Karta Nauczyciela przechodzi gruntowne zmiany, a trzy nowelizacje czekają na podpis prezydenta.
- Zmiany obejmują likwidację „godzin Czarnka”, skrócenie zatrudnienia nauczycieli początkujących i nowe zasady dla specjalistów.
- Co te zmiany oznaczają dla nauczycieli i systemu edukacji?
Koniec "godzin Czarnka" - co to oznacza dla nauczycieli?
Jedna z kluczowych zmian dotyczy likwidacji tzw. "godzin Czarnka", które formalnie nazywane są godzinami dostępności nauczycieli. Nwelizacja w tym zakresie ma wejść w życie 1 września 2025 roku. Godziny te zostały wprowadzone 1 września 2022 roku przez ówczesnego ministra edukacji i nauki, Przemysława Czarnka.
Godziny te obowiązują od 1 września 2022 r. Nazwę zawdzięczają ówczesnemu ministrowi edukacji i nauki Przemysławowi Czarnkowi, który je wprowadził. To jedna godzina tygodniowo, podczas której w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy, nauczyciel został zobowiązany do „dostępności w szkole” po to, by „odpowiednio do potrzeb prowadzić konsultacje dla uczniów lub wychowanków lub ich rodziców”.
Jak podaje PAP, związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) od początku krytykował to rozwiązanie. W piśmie do minister edukacji Barbary Nowackiej, ZNP argumentował, że po trzech latach funkcjonowania, nauczyciele uważają ten przepis za martwy, ponieważ nie ułatwił on kontaktów między szkołą a rodzicami.
Nowe zasady zatrudniania specjalistów w szkołach niepublicznych
Kolejna nowelizacja dotyczy zatrudniania nauczycieli specjalistów w szkołach i placówkach niepublicznych. Od 1 września 2025 r. do 31 sierpnia 2027 r. będzie można powierzać pedagogom, psychologom i logopedom zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w wymiarze do dziewięciu godzin tygodniowo na podstawie umów cywilnoprawnych.
Zgodnie z nowelą od 1 września 2025 r. do 31 sierpnia 2027 r. będzie można powierzać im zadania dotyczące pomocy psychologiczno-pedagogicznej w wymiarze nie wyższym niż dziewięć godzin tygodniowo (a nie jak dotąd nie wyższym niż cztery godziny) na podstawie innej niż umowa o pracę. Chodzi m.in. o umowę-zlecenie czy umowę B2B (umowa z osobą, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą).
"Duża nowelizacja" Karty Nauczyciela - kluczowe zmiany
Trzecia z nowelizacji, określana jako "duża", wprowadza szereg zmian wypracowanych przez Zespół do spraw pragmatyki zawodowej nauczycieli. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji samorządowych. Większość zapisów ma wejść w życie 1 września 2025 r.
Do najważniejszych zmian należą:
- Skrócenie okresu zatrudnienia nauczyciela niemającego stopnia awansu zawodowego na podstawie umowy o pracę na czas określony z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego.
- Doprecyzowanie obowiązków mentora.
- Uszczegółowienie przepisów dotyczących obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa doraźne.
- Wprowadzenie zapisów eliminujących przydzielanie zastępstw doraźnych w czasie, gdy nauczyciel powinien realizować zajęcia w ramach swojego pensum.
- Przesunięcie terminu wypłaty składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona dopiero po wykonaniu prac, na do piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który przysługuje wynagrodzenie.
- Umożliwienie nauczycielom, którym brakuje mniej niż rok do emerytury, skorzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.
- Przywrócenie możliwości powierzenia stanowiska dyrektora szkoły na kolejny okres bez konkursu.
Ujednolicenie pensum dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu
Od 1 września 2025 r. ma nastąpić ujednolicenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu z nauczycielami teoretycznych przedmiotów zawodowych. Obie grupy nauczycieli będą miały taki sam wymiar godzin, tj. 18 godzin. Obecnie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu wynosi 20 godzin.
Z kolei od 1 września 2025 r. ujednolicony ma być tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu z tygodniowym obowiązkowym wymiarem godzin zajęć nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe. Obie grupy nauczycieli ma obowiązywać taki sam tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, tj. 18 godzin. Obecnie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu wynosi 20 godzin.
Emerytury i nagrody jubileuszowe - co się zmieni od 2026 roku?
Od 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie przepisy dotyczące odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych. Wprowadzona zostanie nagroda jubileuszowa za 45 lat pracy (w wysokości 400 proc. wynagrodzenia) i podwyższona nagroda jubileuszowa za 40 lat pracy (z 250 do 300 proc. wynagrodzenia).
Rozszerzona zostanie również grupa nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Będą to nauczyciele publicznych i niepublicznych placówek oświatowo-wychowawczych, centrów kształcenia zawodowego oraz branżowych centrów umiejętności, placówek artystycznych, bibliotek pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli i kolegiów pracowników służb społecznych, a także nauczyciele zatrudnieni w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.
Od 1 stycznia 2026 r. w życie mają wejść przepisy dotyczące m.in. odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych, w tym wprowadzenie nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy (w wysokości 400 proc. wynagrodzenia) i podwyższenie nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy (z 250 do 300 proc. wynagrodzenia).
Decyzja o podpisaniu nowelizacji Karty Nauczyciela leży teraz w rękach prezydenta. Wprowadzone zmiany mogą znacząco wpłynąć na sytuację nauczycieli i funkcjonowanie szkół w Polsce.
