101-letni weteran Armii Krajowej broni wystawy "Nasi chłopcy". Przejmujący list

• Wystawa „Nasi chłopcy” o mieszkańcach Pomorza w armii III Rzeszy budzi spore emocje i jest krytykowana przez część polityków.
• 101-letni komandor AK Roman Rakowski, po obejrzeniu ekspozycji, broni wystawy i tłumaczy trudne wybory Kaszubów i Kociewiaków.
• Weteran AK podkreśla dramatyzm losów mieszkańców Pomorza, wcielonych do Wehrmachtu, nazywając ich „naszymi chłopcami”.
• Rakowski uważa, że „haniebnym jest odmawianiem im imion i nazwisk”, a ta wystawa jest bardzo ważna.

Wystawa "Nasi chłopcy" wzbudza emocje

W połowie lipca br. w Galerii Palowej Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku otwarto wystawę „Nasi chłopcy. Mieszkańcy Pomorza Gdańskiego w armii III Rzeszy”, której ekspozycja opowiada o losach dziesiątek tysięcy mieszkańców Pomorza, którzy zostali wcieleni do armii III Rzeszy.

Wystawę skrytykował m.in. prezydent Andrzej Duda, wicepremier, szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz oraz były szef MON Mariusz Błaszczak. Rzecznik rządu Adam Szłapka ocenił nazwę wystawy jako „absolutnie nieakceptowalną”. Dodał, że należy jednak upamiętniać osoby, które zostały siłą wciągnięte do Wehrmachtu, ponieważ są to „dramaty ludzi”.

Kilka dni po otwarciu wystawy przed Ratuszem Głównego Miasta w Gdańsku politycy PiS zorganizowali manifestację. Zarzucili autorom wystawy m.in. fałszowanie historii i relatywizowanie win Niemców. Zaapelowali o zmianę jej tytułu i treści.

Muzeum broni się przed atakami ws. wystawy "Nasi chłopcy"

Po krytyce Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w komentarzu w serwisie X napisało, że wystawa przywraca pamięć o Polakach, którym podmiotowość została przemocą odebrana, i o których na całe dekady zapomniano. Podkreślono, że misją instytucji takich jak muzea jest rzetelne i kompleksowe prezentowanie historii, często dotyczącej tematów trudnych i do tej pory przemilczanych.

Oświadczenie wydało także Muzeum Miasta Gdańska. Podano, że muzeum sprzeciwia się niesprawiedliwym i powierzchownym ocenom pojawiającym się w przestrzeni publicznej. Zdaniem muzealników osoby wygłaszające krytyczne uwagi, nie zapoznały się ani z samą ekspozycją, ani z jej kontekstem historycznym i edukacyjnym.

Ubolewamy nad tym, że narracja wokół wystawy bywa wykorzystywana instrumentalnie dla doraźnych celów politycznych

- napisał wówczas rzecznik muzeum dr Andrzej Gierszewski.

101-letni weteran AK broni wystawy "Nasi chłopcy"

W czwartek muzeum zaprezentowało list 101-letniego Romana Rakowskiego, komandora AK w stanie spoczynku, kawalera Orderu Virtuti Militari.

Napisał w nim, że widział wystawę, podziękował i pogratulował jej twórcom „za podjęcie tego bardzo trudnego i bolesnego tematu i stworzenie tej wystawy czasowej”.

Urodzony na Podhalu, żyjący przed wojną w Krakowskiem, w Galicji nie miałem i pewnie dzięki Bogu tego typu dylematów, ba, życiowych rozterek i w konsekwencji dramatycznych wyborów, jak mieszkańcy Pomorza, Kaszubi i Kociewiacy. Kto wie pewnie nieubłagany los, może spowodował, iż strzelałem do wrogów w niemieckim mundurze, być może pochodzących z Pomorza. Może i tak było. Tak, wykonywaliśmy wyroki Wojskowych Sądów Specjalnych za zdradę, za przestępstwa popełniane na szkodę Państwa Podziemnego, w tym bandytyzmu. Ale co ciekawe i dla mnie bolesne, za zdradę wykonywaliśmy taki wyrok na oficerze służby stałej Wojska Polskiego, a nie na mieszkańcach Pomorza wcielonych siłą do Wermachtu

- napisał Rakowski.

W liście przytoczył rozmowę, którą odbył z mieszkańcem Czerska (woj. pomorskie), który w wieku 14-15 lat został wcielonym do Wermachtu. Jak napisał Rakowski, jego rozmówca podpisał DVL 3: „Eingedeutschte”, by jego matka i siostra mogły pozostać na miejscu. Rozmówca Rakowskiego i jego brat powrócili po wojnie do Czerska, „obaj byli inwalidami, płacąc ceną zdrowia, za nie swoją wojnę w nieswojej armii” - napisał i dodał, że „taka jest prawda o Pomorzanach w niemieckich mundurach”.

Weteran AK pisze o dylemacie Pomorzan

W dalszej części listu napisał, że mieszkając w Gdańsku spotykał się ze śp. kpt Henrykiem Bajduszewskim czy śp. kpt Wacławem Butowskim, którzy wcieleni siłą do Wermachtu zbiegli przez linię frontu z narażeniem życia, by dostać się do Armii Polskiej na Zachodzie.

Jeden do gen. Andersa, a drugi do gen. Maczka i obaj walczyli pod zmienionymi nazwiskami w obawie przed konsekwencjami dla pozostałej rodziny na wypadek wpadnięcia ponownie w niemieckie ręce

- podał Rakowski.

W liście opisał jakie warunki panowały na Pomorzu w czasie wojny.

Piszę o tym, bo jest to ważne by uzmysłowić innym, w jakich warunkach żyli tutaj mieszkańcy Kociewia, Kaszub - Pomorza. To oni musieli wybierać pomiędzy śmiercią synów w znienawidzonym mundurze gdzieś na foncie wschodnim czy zachodnim, a życiem reszty rodziny albo wywiezieniem do KL Stutthof czy Potulic. Nawet w zgarniętym przez sowietów Lwowie nie było tego co na Pomorzu

- stwierdził były żołnierz AK.

Dodał także, że to byli „Nasi chłopcy”. Dalej napisał, że byli to „chłopcy matek, ojców, sióstr i braci, którzy siłą wcieleni do wrogiej armii próbowali w ten sposób ratować życie bliskich. Bo to byli ich chłopcy z imienia i nazwiska nie jacyś z innej planety. Tak jak nasi chłopcy z Podhala, z Krakowskiego i Lwowa”.

Bo »Nasi chłopcy« z Krakowskiego i innych miejsc są tak samo nasi, jak ci z Pomorza, Kaszub czy Kociewia. Bo Polska ma wiele córek i synów i jest jedną matką dla nich wszystkich

– zaznaczył.

Jego zdaniem „haniebnym jest odmawianiem im imion i nazwisk, zamiatanie tej krwawej historii »pod dywan«”.

Łatwiej jest pisać piórem niż własną krwią, łatwiej jest się przechwalać i wystawiać oceny, nie być w zagrożeniu życia swego i bliskich. Łatwo siedząc w wygodnym fotelu przy herbacie, szermować czyimiś życiem i krwią niż własną, mówiąc jak z perspektywy lat trzeba było się zachować

– napisał.

Podkreślił, że nie jest to wirtualna gra, tylko to prawdziwe kule, prawdziwe pociski, prawdziwa krew, prawdziwa śmierć i prawdziwy strach.

Trzeba było być w ich butach, w tamtym miejscu i czasie, w tamtych konkretnych sytuacjach, by podejmować takie czy inne decyzje

- podkreślił.

Wywiad ze współtwórcą wystawy "Nasi chłopcy"

Na portalu Eska Trójmiasto pojawił się wywiad z prof. Cezarym Obrachtem-Prondzyńskim - współtwórcą wystawy.