Czym jest celiakia?
Celiakia (choroba trzewna) to schorzenie autoimmunologiczne o podłożu genetycznym, które charakteryzuje się nietolerancją glutenu. Gluten zawarty jest w zbożach - pszenicy, życie czy jęczmieniu. Jak pokazuje statystyki, około 1 proc. Polaków boryka się z celiakią, choć najprawdopodobniej te szacunki są zaniżone.
Działający toksycznie na organizm chorego gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, czyli wypustek błony śluzowej, które zwiększają powierzchnię jelita i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie wchłanianie pokarmu jest upośledzone, a to prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych, bardzo często spoza układu pokarmowego
- czytamy na portalu pacjent.gov.pl.
Kto choruje na chorobę trzewną?
Celiakia najczęściej ujawnia się w dzieciństwie lub u osób między 30. a 50. rokiem życia. To schorzenie pozostaje z chorym do końca życia. Według badań dwa razy częściej to kobiety chorują niż mężczyźni.
Bywa, że celiakia rozwija się bezobjawowo. Chorzy często dowiadują się o niej przypadkiem lub w ogóle nie są jej świadomi.
Objawy celiakii
Nie ma standardowego zestawu objawów sugerujących celiakię. Choroba może przejawiać się tylko jednym lub wieloma symptomami. Podobnie jest z ich nasileniem, które u każdego chorego może być różne.
Objawy, które mogą wskazywać na celiakię, to:
- bóle i wzdęcia brzucha, wymioty
- przewlekła lub nawracająca biegunka, zaparcia
- utrata masy ciała, chudnięcie (nie zawsze – osoby z celiakią czasami bywają otyłe)
- ciągłe zmęczenie, osłabienie organizmu, częste infekcje
- zaburzenia rozwoju u dzieci, niski wzrost
- trudna w leczeniu anemia
- zaburzenia neurologiczne (ataksja, neuropatia obwodowa, czyli chorób układu nerwowego, która charakteryzuje się m.in. zaburzeniami czucia lub zaburzeniami ruchowymi.), depresja
- podwyższony poziom cholesterolu
- niedobory witamin i składników mineralnych
- afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej
- niedorozwój szkliwa zębowego
- uporczywe bóle głowy
- osteoporoza, częste złamania, bóle kości, mięśni i stawów
- problemy ze skórą, swędzące wysypki (choroba Dühringa)
- nawracające poronienia, problemy z płodnością
- współistniejące choroby autoimmunologiczne (np. cukrzyca typu I, choroby tarczycy, stawów i wątroby, niedobór IgA) i genetyczne (np. zespół Downa, Turnera, Williamsa).
Rozpoznanie celiakii
Postacie kliniczne celiakii:
- postać klasyczna celiakii
- postać zaniedbana celiakii
- postać nietypowa celiakii
- późno ujawniająca się postać celiakii
Postać klasyczna celiakii
Najczęściej to małe dzieci borykają się z postacią klasyczną celiakii. Do objawów należą: bóle brzucha, wzdęcia, przewlekła biegunka. Warto wiedzieć, że nieodpowiednie wchłanianie składników pokarmowych może być powodem spowolnienia rozwoju dziecka. Mogą pojawić się także tłuszcze w stolcu (stolce tłuszczowe). Ponadto mogą być niedobory witaminowe (witamina A, D, E i K) i niedokrwistość (mniejsze wchłanianie żelaza).
Postać zaniedbana celiakii
Postać zaniedbana celiakii pojawia się, kiedy chory nie przestrzega diety bezglutenowej. W rezultacie występują takie objawy jak niski wzrost, niedobór masy ciała, zaburzenia układu kostnego czy opóźnienie dojrzewania płciowego. Pacjenci skarżą się na problem z rozwojem stałych zębów oraz na niedobór witamin, białka i minerałów.
Postać nietypowa celiakii
Przy postaci nietypowej celiakii są objawy - osteoporoza, przewlekła niedokrwistość, zapalenie stawów, bezpłodność, przewlekłe zmęczenie, zaburzenia psychiatryczne czy neurologiczne. Ponadto ta postać choroby może występować z cukrzycą typu I, toczniem, Hashimoto i reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Późno ujawniająca się postać celiakii
Ostatnią postacią tej choroby jest późno ujawniająca się postać celiakii. Może ujawnić się przy infekcji, nagłym stresie lub ciąży.
Leczenie celiakii
Jedyną formą jej leczenia jest ścisła dieta bezglutenowa. Ta choroba pozostaje z pacjentem do końca życia. Dieta pozwala na pominięcie objawów choroby. Nieleczona celiakia powoduje stały stan zapalny w organizmie i pogłębianie się objawów.
Dieta dla pacjentów z celiakią
Chorzy ze znacznym zanikiem kosmków jelitowych powinni przynajmniej na początku leczenia stosować również dietę bezlaktozowąi lekkostrawną.
W diecie bezglutenowej bezwzględnie zabronione są produkty z pszenicy, żyta i jęczmienia oraz wszelkie wyroby z ich dodatkiem. Dozwolone są produkty naturalnie bezglutenowe, a także te produkty przetworzone, w których zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (miligramów na kilogram) i które są opisane i oznaczone jako bezglutenowe, na przykład znakiem Przekreślonego Kłosa. Dlatego warto patrzeć na etykiety i czytać skład produktów.
