Kolędowa tradycja Kaszub. Gwiazdor, Diabeł i Bocian czyli Gwiôzdczi, Panëszczi, Gwiżdże

Bëlnëch Gòdow! - z takimi życzeniami najczęściej w kaszubskich domach pojawiają się kolędnicy. Zwyczaj odwiedzania sąsiadów z życzeniami, w przebraniach i z gwiazdą to tradycja szczególnie obecna w okresie świąteczno-noworocznym. Gwiżdży spodziewać możemy się też w Święto Trzech Króli.

Przebierają się za niedźwiedzie, wielbłądy, kozły, bociany, kominiarzy, gwiazdorów, ciągną od domu do domu i urządzają różnego rodzaju żarty.  Dzieci muszą odmówić modlitwy. Kto zna swoją lekcję, zostanie pochwalony i dostanie orzechy i jabłka. Wałkonie dostają rózgą.

- tak w 1911 roku pisał Izydor Gulgowski. 

Kto przychodzi z kolędą na Kaszubach?

Gwiôzdczi, Panëszczi, Gwiżdże. Nazw jest jeszcze więcej. Najważniejsze jest jednak jedno - kolęda, życzenia, zabawa i przebrania. Najważniejszą postacią jest prowadzący Gwiżdż - to on prowadzi korowód przebierańców. Wystrojony na kolorowo, obwieszcza narodziny Jezusa. Postać od góry do dołu ubrana w słomiane lub kolorowe wstążki - to właśnie on. Dawniej - podobnie do Gwiazdora wystrojony w słomę, współcześnie najczęściej obwieszony od stóp do głów w krepinę. Za nim idzie reszta kolędników.

Gwiżdże na Kaszubach - kolędnicy w Trzech Króli

Pozostałe postaci to tradycyjnie: kominiarz - na szczęścia, bocian - dla urodzaju, diabeł - byśmy jego i wszelkie zło mogli przepędzić. Są jeszcze inne zwierzęta - niedźwiedź czy koza, dziad i baba, śmierć. Każdy ma swój atrybut, a tym najpowszechniejszym jest betlejemska gwiazda.

Tradycja kaszubska żyje Gwiôzdczi, Panëszczi

Na Kaszubach tak przebranych kolędników wciąż można spotkać. O tradycjach bożonarodzeniowych i noworocznych pisze i opowiada, również podczas zwiedzania Muzeum Etnograficzne we Wdzydzach Kaszubskich, ale tradycja jest żywa w domach, nie tylko na wsiach. Kaszubskich przebierańców spotkać można między innymi w Redzie w powiecie wejherowskim, Słupsku czy Władysławowie. Przed Bożym Narodzeniem Gwiżdże ze Słupskiej 2. Szkoły Podstawowej odwiedzili starostę i inne instytucje państwowe.

Mieszkańcy, którzy kultywują tradycję to zawsze mile wyczekiwani goście. Piotr Kowalewski od kilku lat przygląda się gdzie chodzą Gwiôzdczi czy Panëszczi i przygotowuje mapę aktywności. I co roku nie brakuje zgłoszeń miejscowości, gdzie spotkano kaszubskich kolędników.